چنگ زدن به حبل الله دستور قرآن

خداوند متعال در سوره آل عمران، آیه ۱۰۳ می فرماید: “وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّـهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا”، “و همگی به ریسمان خدا [= قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله وحدت‌]، چنگ زنید، و پراکنده نشوید!” (۱)

از حضرت امام محمد باقر علیه السّلام روایت شده است که آن حضرت فرمودند: “ آلُ مُحَمَدٍ علیهم السلام هُمْ حَبْلُ اللَّهِ الَّذى‌ اُمِرْنا بِالْاعْتِصامِ بِهِ فَقالَ: “وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا”، ”آل محمّد علیهم السلام آنان ریسمان خدای تعالی هستند که تمسّک نمودن به آن را به ما امر شده، پس فرمود: “وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا.” (۲)
عیاشی از ابن زید روایت کند که او گوید: از ابی الحسن علیه السّلام درباره قوله: “وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا” سؤال نمودم، آن حضرت فرمودند: "علی بن ابی طالب حبل اللّه المتین” ؛ علی بن ابی طالب ریسمان محکم خدا هست". (۳)
در امالی شیخ طایفه قدّس سرّه با اسنادش به عمر بن راشد، از جعفر بن محمّد، امام صادق علیه السّلام درباره قوله: “وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً”، روایت کند که آن بزرگوار فرمود: “نحن الحبل"، ”ما هستیم ریسمان.
در کتاب معانی الاخبار با اسنادش از موسی بن جعفر، از پدرش جعفر بن محمّد، از پدرش محمّد بن علی، از پدرش علی ابن الحسین علیهم السّلام روایت شده که آن حضرت فرمودند:
“الامام منا لا یکون الا معصوما، و لیست العصمة فی ظاهر الخلقة فیعرف بها، و لذلک لا یکون الا منصوصا، فقیل له: یا ابن رسول اللّه! فما معنی المعصوم؟ فقال: هو معتصم بحبل اللّه، و حبل اللّه هو القرآن، لا یفترقان الی یوم القیامة، و الامام یهدی الی القرآن، و القرآن یهدی الی الامام، و ذلک قول اللّه عزّ و جلّ:” إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ” ؛ "امام از ما به جز معصوم نباشد، و عصمت چیزی نیست که در ظاهر خلقت مشخص باشد، تا بدان شناخته شود، و به همین جهت باید منصوص باشد. پس به آن حضرت گفته شد: ای فرزند پیامبر خدا! معنای معصوم چیست؟ آن حضرت فرمودند: او کسی است که به “حبل اللّه” تمسّک می‌جوید و “حبل اللّه” همان قرآن است که این دو تا روز قیامت از هم جدا نمی‌شوند، و امام به سوی قرآن هدایت می‌کند و قرآن به سوی امام، و آن، قول خدای عزّ و جلّ است که: “إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ". (۵)
در روایت ابی جارود از ابی جعفر، امام باقر علیه السّلام فی قوله: “وَ لا تَفَرَّقُوا”، آمده است که آن حضرت فرمودند: “إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى عَلِمَ أَنَّهُمْ سَیَفْتَرِقُونَ بَعْدَ نَبِیِّهِمْ وَ یَخْتَلِفُونَ، فَنَهَاهُمْ عَنِ التَّفَرُّقِ کَمَا نَهَى مَنْ کَانَ قَبْلَهُمْ،فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَجْتَمِعُواعَلَى وَلاَیَةِ آلِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمُ الصَّلاَةُ وَ السَّلاَمُ)، وَلاَ یَتَفَرَّقُوا"؛ "همانا خدای تبارک و تعالی می‌دانست که آنان به زودی بعد از پیامبرشان، از هم متفرق می گردند و اختلاف می کنند، لذا آنان را از تفرقه نهی کرد؛ همچنان که آن کسانی را که پیش از آنان بودند، نهی نمود، پس آنان را به این‌ که بر ولایت آل محمّد (علیهم الصلاۃ والسلام) اجتماع کنند و از هم متفرق نگردند، امر نمود. (۶)
لازم بذکر است که این احادیث و تفاسیر، هیچ کدام با یکدیگر اختلاف ندارند؛ زیرا منظور از ریسمان الهی، هرگونه وسیله ارتباط با ذات پاک خداوند است، خواه این وسیله، اسلام باشد، یا قرآن، یا پیامبر و اهل بیت او، و به عبارت دیگر، تمام آنچه گفته شد، در مفهوم وسیع “ارتباط با خدا” که از معنای “حبل اللّه” استفاده می‌شود، جمع است.

حبل الله در بیانات حضرت امام خمینی (ره)

شما دیدید که در این اجتماعاتى که اخیرا کردید، همه باهم مجتمع شدید، اینکه واقع رمز بوده است از براى پیروزى شما همان جهت الهیت مسأله بود. یعنى همه اهالى ایران توجه به این داشتند که ما اسلام را مى‌خواهیم. این اعتصام به حبل الله بود. اسلام حبل الله است.

حبل الله در بیانات حضرت امام خامنه ای (حفظه الله):

نویسنده: حسن جوادی

پی نوشت: